21 Ekim tarihinde yayımlanan makalede, serbest meslek
kazancının vergilemesiyle ilgili bazı özelliği olan konulara yer vermiştim.
Bugün aynı konuya devam.
Serbest meslekte kasa esası geçerlidir
21 Ekim tarihli makalede, serbest meslek kazancında elde
etmenin tahsilatla gerçekleştiğini, serbest meslek faaliyetinin elde edilmesi
için yapılan genel giderlerin de ödenmedikçe gider yazılamayacağını
belirtmiştim. Makale yayımlandıktan sonra çok sayıda kişi bu açıklamanın yasal
dayanağını sordu. Kısaca belirtelim.
Kazancın elde edilmesinde geçerli olan tahsilat esasının
yasal dayanağı Gelir Vergisi Kanunu’nun 67. maddesinde. Bu maddede yer alan,
serbest meslek kazancının, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti
karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatlerden
oluşacağı hükmü, kazancın elde edilmesinin tahsilata bağlanmış olduğunu açıkça
gösteriyor.
Yapılan giderlerin ödenmedikçe gider yazılamayacağına
ilişkin güzenleme ise Kanun’un 68. maddesinin birinci fıkrasının (1) no.lu
bendinde yer alıyor. Bu bentte, mesleki kazancın elde edilmesi ve idame
ettirilmesi için ödenen genel giderlerin, kazanncın tespitinde dikkate alınacağı
hükmü yer alıyor. Maddede yer alan “ödenen genel giderler” ifadesi, genel
giderler açısından kasa esasının yasal dayanağı.
Alınan avanslar, tahsil edildiği dönemin geliridir
Yukarıda açıklanan esaslar çerçevesinde, serbest meslekte
tahsil edilen hasılat, avans niteliğinde de olsa, tahsil edildiği yılın
hasılatına dahil edilir. İşin yapılmaması veya başka nedenlerle, alınan avansın
iade edilmesi durumunda, iadenin yapıldığı dönemde gider olarak dikkate alınır.
Peşin ödenen genel giderler ödeme zamanında gider yazılır. Yukarıda da
belirttiğim gibi, serbest meslek kazancında elde etmede olduğu gibi giderler
açısından da kasa esası geçerlidir. Dolayısıyla, alınacak bir hizmet için peşin
ödeme yapılması durumunda, giderin belgelendirilmesi şartıyla, ödemenin
yapıldığı tarihte gider dikkate alınabilir. Bu çerçevede örneğin işyeri
kirasını peşin ödeyen bir serbest meslek erbabı, bu ödemeyi ilgili dönemini
beklemeksizin ödediği dönemde gider yazabilir.
Serbest meslek kazancının tespitinde peşin ödemelerin
aktifleştirilmesini öngören bir düzenleme yoktur. Kanunda yer alan “ödenen
genel giderler” ifadesi de gelecek dönemlere ilişkin olarak peşin ödenen
tutarların gider yazılmasını gerektirmektedir.
Yaygın bazı genel giderlerde gider yazma ve KDV indirim
zamanı
Serbest meslek erbabının en yaygın giderleri, elektrik, su,
doğalgaz, kırtasiye ve sigorta gibi genel gider kalemlerinden oluşmaktadır.
Yukarıda genel çerçeveyi özetledim ama bu yaygın giderler çerçevesinde konuyu
biraz somutlaştırmakta yarar var.
Aynı vergilendirme dönemine ilişkin olarak dönem kapanmadan
gelen ve ödenen faturalar açısından uygulamada sorun yoktur. Ödenen fatura
bedeli gider kaydedilir, faturada yer alan katma değer vergisi de indirim
konusu yapılır.
Ancak bir yıla ilişkin harcama faturasının sonraki yılda
gelmesi veya önceki yıla ilişkin faturanın sonraki yılda ödenmesi durumunda
sorun çıkabilir.
Kural olarak giderler ödendiğinde dikkate alınır.
Dolayısıyla tüketim yılına ve fatura tarihine bakılmaksızın, yukarıda sayılan
giderler, ödendiğinde dikkate alınır. Bu çerçevede örneğin, aralık ayına ait
giderler için ocak ayında düzenlenmiş ve ödenmiş olan faturalar, ödemenin
yapıldığı döneme ait serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak dikkate
alınır.
Giderlere ilişkin faturalarda yer alan katma değer vergisi,
vergiyi doğuran olayın meydana geldiği takvim yılı aşılmamak şartıyla, kanuni
defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde genel esaslara göre indirim
konusu yapılır. Bu durumda örneğin;
- Aralık ayında tüketilen elektrik, su ve doğalgaz
bedellerine ait faturaların takip eden yılın ocak ayında düzenlenmiş ve ödenmiş
olması durumunda, bu faturalardaki katma değer vergisi söz konusu belgelerin
defterlere kaydedildiği ocak vergilendirme döneminde indirim konusu
yapılabilir.
- Aralık ayında tüketilen elektrik, su ve doğalgaz
bedellerine ait faturaların aralık ayında düzenlenmiş ancak ocak ayında ödenmiş
olması durumunda, faturanın ocak ayında gider kaydedilmesi ancak faturada yer
alan katma değer vergisinin aralık ayına ait beyannamede indirim konusu
yapılması gerekir.
Elektrik, su, gaz, ısıtma soğutma ve benzeri enerji dağıtım
ve kullanımlarında vergiyi doğuran olay, genel olarak mal teslimine ve hizmet
ifasına göre farklıdır. Bu hizmetlerde vergiyi doğuran olay, bunların
bedellerinin tahakkuk ettirilmesidir. Dolayısıyla aralık ayına ilişkin tüketim
bedelinin ocak ayında faturası düzenlenerek tahakkuk ettirilmesi halinde,
vergiyi doğuran olay ocak ayında gerçekleşmiş olmaktadır. Yüklenilen katma
değer vergisinin indirim olanağı da bu durumda, ocak ayının içinde bulunduğu
yılın sonuna kadar mümkündür.
0 yorum:
Yorum Gönder